فراسوی ریاضیات توسعه؛ چرخشی سوی الاهیات توسعه (اولویّت متافیزیک توسعه بر فیزیک توسعه)

نویسنده با یادآوری نزاع قدیمی الاهیات و ریاضیات در تاریخ معرفت، تفکیکی نو در جامعه‌شناسی توسعه مطرح و نحوه نگاه به امر توسعه را در دو سنّت «ریاضیات توسعه» و «الاهیات توسعه» گونه‌بندی کرده است. وی در ادامه ضمن شرح ماهیت معرفتی ریاضیات توسعه و نقد نارسایی‌هایش، بر آن است که تاریخ ذهنیت توسعه (به مثابه تاریخ جستجوی یک وضعیت زیستی ممکن بهتر برای انسان در جهان) پیش از «عقل ریاضی مدرن» همواره تحت تاثیر چهار عنصر «غریزه بقاء و بهزیستی»، «تصادف»، «اسطوره» و «الاهیات» بوده و هست. در این میان، اسطوره/الاهیات، بُن مایه اصلی ساختار آگاهی انسان در تاریخ را برساخته و درک و تجربه فرد از «حقیقت، معنا و روش یک زیست ممکن بهتر» در هر جامعه، پیش از همه بازتاب جهان مُثُل اسطوره‌ای/الاهیاتی مسلط در تاریخ آن جامعه است. بدین سان، امر توسعه در وجود اصیل و آغازین خود، بنیانی متافیزیکی داشته و ریشه انحطاط یک جامعه را نخست باید در ابتلاء جهان مُثُل اسطوره‌ای/الاهیاتی غالب در آن جامعه به «آپوریا» و «بحران کاثارسیس» جستجو نمود. نویسنده با این استدلال، «الاهیات توسعه» را بر «ریاضیات توسعه» اولویت داده و تعیّن امر توسعه را با رهیافت ریاضیاتی صِرف و فارغ از اسطوره/الاهیات، آشکارا ناممکن و برخلاف تاریخِ رخداده توسعه می‌داند. وی در پایان، شرایط امکان یک الاهیات توسعه و امکانات خاصّ آن را شرح داده است.